zewnętrznych środków na utrzymanie obiektów zabytkowych

  

Spółka Restrukturyzacji Kopalń ma za zadanie zlikwidować przekazane jej nieczynne kopalnie węgla kamiennego i znaleźć nowych właścicieli obiektów i nieruchomości. Nierzadko jednak zdarza się, że na terenie likwidowanej kopalni znajdują się budowle wpisane do rejestru zabytków, których nie można ot tak wysadzić w powietrze lub wyburzyć. Co z nimi począć?

Według stanu na sierpień 2023 r., w dyspozycji Spółki Restrukturyzacji Kopalń znajduje się około 100 obiektów, budynków lub budowli, które są wpisane do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków. Ani w tym, ani w poprzednim roku spółka nie otrzymała żadnych środków finansowych z gmin, budżetu konserwatora i innych zewnętrznych źródeł na remonty, konserwację i utrzymanie obiektów o statusie zabytku.

Ponieważ w zakresie działalności SRK znajduje się m.in. likwidacja nieczynnych zakładów górniczych, zasadnym jest pytanie: co dalej z obiektami uznanymi za zabytkowe po zakończeniu procesu likwidacji?

Zarówno w trakcie likwidacji zakładów górniczych, jak i prowadząc działania polikwidacyjne, SRK SA podejmuje szereg działań zmierzających do optymalnego wykorzystania obiektów posiadających walory historyczne, to jest wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. Spółka dokłada wszelkich starań, aby posiadane obiekty mogły ponownie służyć lokalnej społeczności, dlatego też w szczególności spółka prowadzi rozmowy z gminami górniczymi na temat ewentualnego przejęcia przez nie obiektów posiadających walory historyczne, w szczególności na cele związane z realizacją celów publicznych - na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Majątek, którym nie są zainteresowane gminy górnicze, przekazywany jest do Oddziału KWK w Całkowitej Likwidacji. Oddział ten zajmuje się przeprowadzaniem sprzedaży lub dzierżawy zbędnego majątku, w tym obiektów zabytkowych - odpowiada Mariusz Tomalik, główny specjalista Zespołu do spraw Wizerunku i Komunikacji Spółki w Dziale Marketingu i Wizerunku Spółki Restrukturyzacji Kopalń SA w Bytomiu.

ie wszystkie obiekty są przeznaczane od razu do zbycia. SRK wykorzystuje na własne cele część obiektów, ponosząc tym samym koszty ich utrzymania.

Dotychczas SRK przekazywała obiekty na rzecz takich miast, jak: Rybnik, Rydułtowy, Katowice, Mysłowice, Brzeszcze czy Zabrze. Część obiektów została sprzedana podmiotom prywatnym lub osobom fizycznym przy zastosowaniu trybu przetargowego.

Szczególna sytuacja występuje na terenie dawnej kopalni Centrum, gdzie do likwidacji przeznaczono szyb Rejtan, natomiast wieża szybowa ma zostać zachowana jako obiekt zabytkowy. Stało się tak, gdyż zarządzeniem Prezydenta Miasta nr 283/21 wieża wyciągowa i budynek nadszybia szybu Rejtan zostały wpisane do gminnej ewidencji zabytków miasta Bytom 21 lipca 2021 r.

Wymusiło to na SRK ostrożność w prowadzeniu prac w pobliżu Rejtana.W bliskiej odległości od szybu prowadzone były roboty rozbiórkowe budynków i urządzeń zakładu przeróbczego, wieży wyciągowej szybu Skarga oraz budynku nadszybia szybu Skarga. Nie stanowiły one elementów obiektów objętych ochroną konserwatorską.

Na 2023 r. zaplanowano wyburzenie pomostu obiegu wozów i pomostu dojścia załogi od szybu Rejtan do szybu Staszic, które zostało uzgodnione Postanowieniem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków K-PT.5142.16.2023.MZ z 30 stycznia 2023 r. Konserwator postawił warunek, aby zamurować otwór w bryle budynku nadszybia szybu Rejtan powstały w wyniku wyburzenia tego obiektu, przy zastosowaniu cegły o zbliżonych parametrach, np. pochodzącej z rozbiórki, dopasowanej kolorystycznie.

Dotychczas SRK przekazywała obiekty na rzecz takich miast, jak: Rybnik, Rydułtowy, Katowice, Mysłowice, Brzeszcze czy Zabrze. Część obiektów została sprzedana podmiotom prywatnym lub osobom fizycznym przy zastosowaniu trybu przetargowego.

Szczególna sytuacja występuje na terenie dawnej kopalni Centrum, gdzie do likwidacji przeznaczono szyb Rejtan, natomiast wieża szybowa ma zostać zachowana jako obiekt zabytkowy. Stało się tak, gdyż zarządzeniem Prezydenta Miasta nr 283/21 wieża wyciągowa i budynek nadszybia szybu Rejtan zostały wpisane do gminnej ewidencji zabytków miasta Bytom 21 lipca 2021 r.

Wymusiło to na SRK ostrożność w prowadzeniu prac w pobliżu Rejtana.W bliskiej odległości od szybu prowadzone były roboty rozbiórkowe budynków i urządzeń zakładu przeróbczego, wieży wyciągowej szybu Skarga oraz budynku nadszybia szybu Skarga. Nie stanowiły one elementów obiektów objętych ochroną konserwatorską.

W związku z likwidacją rury szybowej szybu Rejtan opracowany został m.in. projekt budowlany na wykonanie żelbetowej płyty zamykającej wraz z zabezpieczeniem stalowych belek podtrzonowych wieży szybu Rejtan zatwierdzony Decyzją Dyrektora Specjalistycznego Urzędu Górniczego w Katowicach Nr 15 z 12 kwietnia 2022 r. Przed wydaniem decyzji, dyrektor SUG w Katowicach wystąpił do Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z wnioskiem o uzgodnienie przedmiotowej budowy. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków nie zgłosił zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku założeń projektowych - dodaje Mariusz Tomalik z SRK.