Zarząd Bractwa Gwarków zorganizował w dniu 27 czerwca 2009 roku konferencję na temat: "Czy górnictwo węgla szkodzi klimatowi", której celem było poszerzenie wiedzy na temat udziału górnictwa węgla w zmianach zachodzących w naszym klimacie jak również określenie roli górnictwa w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju. Konferencja zorganizowana została w podziemiach Zabytkowej Kopalni GUIDO.
Honorowy patronat konferencji objęli:
Metropolita Katowicki - Arcybiskup Damian Zimoń
Marszałek Województwa Śląskiego - Bogusław Śmigielski
Wojewoda Śląski - Zygmunt Łukaszczyk
Prezydent Miasta Zabrze - Małgorzata Mańka - Szulik
W konferencji udział wzięli: Parlamentarzyści, przedstawiciele władz samorządowych, przedstawiciele świata nauki, spółek górniczych, kopalń, firm współpracujących z górnictwem oraz członkowie Bractwa Gwarków.
Referat problemowy pt: "Próba ustalenia przyczyn zmian klimatycznych zachodzących na Ziemi, ze szczególnym uwzględnieniem udziału CO2 w tak zwanym efekcie cieplarnianym" wygłosił prof. dr hab. inż. Bronisław Barchański z Akademii Górniczo - Hutniczej. Referat prof. Barchańskiego był próbą zweryfikowania wielu poglądów na temat negatywnego wpływu górnictwa na środowisko i był symbolicznym przesłaniem dotyczącym sytuacji, w jakiej znalazło się polskie górnictwo.
Dodatkową atrakcją konferencji była możliwość zwiedzenia kopalni przed jej rozpoczęciem.
Konferencję prowadził Naczelny Dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa Prof. dr hab. inż. Józef Dubiński.
W wyniku dyskusji, która nacechowana była rzeczowymi i bardzo istotnymi przemyśleniami, sformułowano następujące wnioski:
- Górnictwo węgla kamiennego i brunatnego stanowi bardzo ważną - strategiczną - gałąź polskiej gospodarki i jest gwarantem bezpieczeństwa energetycznego Polski. Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie naszego kraju bez własnych, stabilnych dostaw paliwa węglowego, a także znaleźć inne rodzaje nośników energii dla jego szybkiego zastąpienia.
- Niezbędna jest społeczna świadomość, że zasoby węgla są dobrem nieodnawialnym, które jest sczerpywane już od wielu dziesiątków lat. Winno to skutkować dążeniem do ich racjonalnego wykorzystywania, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju i zachowania także dla przyszłych pokoleń.
- Wyrazem obywatelskiej troski o krajową bazę surowców energetycznych, a w szczególności złóż węgla, powinny być następujące działania:
- Oszczędność energii w polskiej gospodarce oraz przez społeczeństwo w gospodarstwach indywidualnych i miejscach pracy,
- Rozwój i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w sektorze górniczym i w przemyśle, szczególnie elektroenergetycznym,
- Rozwój nowych technologii bardziej efektywnego wykorzystania węgla jako cennego surowca nie tylko energetycznego ale także chemicznego - produkcja paliw gazowych i płynnych z węgla,
- Ochrona strategicznych złóż surowców energetycznych.
- Zwiększenie wykorzystania metanu pozyskiwanego z kopalń na rzecz wytwarzania energii elektrycznej, ciepła i chłodu.
- W polskim bilansie paliwowo - energetycznym węgiel kamienny i brunatny jeszcze przez wiele dziesięcioleci muszą być jego podstawą, jeśli nasz kraj nie chce popaść w stan zapaści gospodarczej, narastającego bezrobocia i konfliktów społecznych. Uczestnicy konferencji w pełni popierają rozsądne działania w sferze zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w powyższym bilansie, ale zdają sobie w pełni sprawę z faktu, że jest niemożliwym ze względów technicznych i ekonomicznych, szybka zmiana źródeł podstawowych nośników energii w naszej gospodarce. Ponadto jest ona zupełnie bezzasadna, jeśli nasz kraj dysponuje swoją, własną bazą zasobową.
- Stąd niepokojem napawa fakt, że tak cennemu surowcowi, jakim jest węgiel przypisuje się coraz częściej pośrednią rolę głównego sprawcy zmian klimatycznych wskutek emisji dwutlenku węgla towarzyszącej jego wykorzystywaniu w przemyśle, głownie w celach energetycznych. Realizacja w znacznym stopniu iluzorycznych i jeszcze niesprawdzonych rozwiązań technologicznych może doprowadzić do znaczącego obniżenia konkurencyjności cenowej elektroenergetyki i tych gałęzi przemysłu, które bazują na paliwie węglowym, głównie w tych krajach, które takie rozwiązania będą musiały wprowadzić. Niestety Polska należy do nich. Pośrednio może to się odbić na górnictwie węglowym, które dostarcza paliwo węglowe.
- Obserwowane zmiany klimatyczne nie są, bowiem w sposób jednoznaczny powiązane, tylko i wyłącznie, z podwyższoną emisją dwutlenku węgla i wynikają ze zwiększonego stosowania paliw węglowodorowych, a w tym szczególnie paliwa węglowego, w ostatnim stuleciu. Przedstawione na konferencji informacje, pochodzące z różnych, wiarygodnych źródeł naukowych, wskazują na istnienie całego szeregu innych przyczyn, które zarówno teraz jak i w całej geologicznej historii Ziemi powodowały znaczące zmiany temperatury atmosfery ziemskiej oraz klimatu naszej planety.
- W pełni wiarygodne prognozowanie zmian klimatycznych z uwagi na olbrzymią złożoność kształtujących je procesów jest obarczone olbrzymim błędem, a wręcz jest nawet niemożliwe. Ale nawet one nie są w stanie jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy podejmowane działania w zakresie obniżenia emisji dwutlenku węgla, o ogromnych nakładach finansowych na ich realizację i trudnych do przewidzenia skutkach gospodarczych i społecznych, będą skuteczne w przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym.
- W świetle powyższych zasadnych wątpliwości uważamy, że przypisywanie paliwu węglowemu, a więc także górnictwu węgla, istotnej roli w zakresie zmian klimatycznych jest stwierdzeniem, co najmniej nieuzasadnionym, które pomija wiele innych przyczyn i jest swoistym wyrazem braku pokory człowieka wobec innych sił natury, o których to siłach ludzie górnictwa dobrze wiedzą i spotykają się z nimi codziennie w swojej trudnej i niebezpiecznej pracy pod ziemią.
- Polskie górnictwo węglowe, aby nie tylko utrzymać potencjał produkcyjny, ale także go móc rozwijać oraz konkurencyjność w wymiarze globalnym wymaga finansowego wsparcia ze strony państwa. Chroniczny brak środków finansowych, wyraźnie widoczny w górnictwie węgla kamiennego, doprowadził do znaczącego ograniczenia niezbędnych inwestycji i obserwowanej od kilku lat coraz bardziej się pogłębiającej zapaści produkcyjnej. Skutkuje to nie tylko obniżającą się konkurencyjnością cenową polskiego węgla kamiennego, czego przejawem jest, między innymi, szybko wzrastający import węgla (w 2008 roku po raz pierwszy w historii Polski import węgla do naszego kraju był większy od eksportu).
- Niezbędnym dla przyszłości polskiego sektora paliwowo-energetycznego, który oparty jest o krajową bazę surowcową węgla, jest wyraźnie bardziej ścisła współpraca pomiędzy górnictwem, szczególnie węgla kamiennego, a sektorem energetycznym. Górnictwo powinno z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym znać i reagować na trendy rozwojowe w sferze technologii wytwarzania energii, w tym na te, które wynikają z wymagań środowiskowych przyjętych w prawodawstwie Unii Europejskiej. Tylko wówczas może na nie skutecznie reagować dostosowują jakościowo i ilościowo swoją produkcję do potrzeb swojego głównego odbiorcy węgla.
- Górnictwo węgla kamiennego w Polsce znajduje się w bardzo trudnym okresie swojej historii. Uczestnicy konferencji w pełni aprobują potrzebę tego, że nowoczesne górnictwo XXI wieku musi zmieniać swój obraz, a w szczególności wymaga ono społecznej akceptacji dla swojej działalności. Stąd niezbędna jest partnerska i konstruktywna współpraca zarządów spółek węglowych i kopalń z samorządami gmin górniczych, zarówno w sprawach bieżących jak i przyszłości.
- Zwraca się uwagę także na problem środowiskowych oddziaływań działalności górniczej, który w praktyce jest najczęstszym elementem spornym na linii kopalnia - mieszkańcy. Tym niemniej należy zauważyć, że oprócz niekorzystnych oddziaływań górnictwa na środowisko powierzchniowe mają miejsce prawidłowo realizowane rozliczne działania naprawcze i rewitalizacyjne, które wnoszą pozytywne zmiany w środowisku przyrodniczym, wodnym i krajobrazowym na terenach górniczych i pogórniczych.
- Uważamy, że środowisko górnicze winno wykorzystać obecny okres społecznej dyskusji nad zapisami nowo tworzonego Prawa Geologicznego i Górniczego do zainicjowania i wprowadzenia zasadnych zmian w tym ważnym dokumencie oraz w stosowanych rozporządzeniach wykonawczych, które będą korzystne dla efektywnego działania sektora górniczego w przyszłości. Jednym z nich powinno być wprowadzenie rozwiązań prawnych sprzyjających pozyskiwaniu i gospodarczemu wykorzystaniu metanu z pokładów węgla, który uwalnia się podczas prowadzenia ich eksploatacji.
- W polskim bilansie paliwowo- energetycznym węgiel kamienny i brunatny jeszcze przez wiele dziesięcioleci muszą być jego podstawą, jeśli nasz kraj nie chce popaść w stan zapaści gospodarczej, narastającego bezrobocia i konfliktów społecznych. Uczestnicy konferencji w pełni popierają rozsądne działania w sferze zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w powyższym bilansie, ale zdają sobie w pełni sprawę z faktu, że jest niemożliwym ze względów technicznych i ekonomicznych, szybka zmiana źródeł podstawowych nośników energii w naszej gospodarce (zarówno energii odnawialnej jak i jądrowej). Tym niemniej priorytetowym kierunkiem powinno być bardziej efektywne wykorzystanie własnych zasobów surowców energetycznych.
- Przekonanie nowo wybranych Euro parlamentarzystów o konieczności podjęcia działań przed planowaną w grudniu konferencją klimatyczną w Kopenhadze na rzecz złagodzenia rygorystycznego dla polskiej gospodarki parytetu emisji CO2.
Prof. dr hab. inż. Józef Dubiński