Katowice, dn. 17 października 2012r.
Działalność Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa w 120-letniej historii napotykała na różne trudności. W najbliższym okresie, odnoszącym się do czasów powojennych górnictwo węglowe odgrywało główną rolę wśród różnych branż. Pod koniec stycznia 1945r. na wyzwolone spod hitlerowskiej okupacji tereny, przybywały grupy operacyjne tworzone przez Ministerstwo Przemysłu. Grupom tym stawiano zadania przejmowania zakładów przemysłowych. W wymienionym okresie notowano spore braki kadrowe, bowiem z 800 inżynierów górniczych pracujących w górnictwie przed II wojną światową, pozostała zaledwie połowa, a sztygarów – techników ocalało niewiele ponad 1000 osób. Kadry te, były niejednokrotnie skłócone w wyniku panującej w kraju sytuacji politycznej. Dla integracji technicznego środowiska niezbędnym było utworzenie organizacji, w której stworzono by możliwość dokonywania wymiany poglądów, doświadczeń zawodowych, a przede wszystkim eliminowania wzajemnych, niezdrowych postaw podejrzliwości i nieufności. Organizacja ta mogła stanowić platformę reprezentowania interesów kadry technicznej. W listopadzie 1945r. odbyto Zjazd Wychowanków Średnich i Wyższych Uczelni Górniczych, w trakcie którego uznano za niezbędne opracowanie statutu stowarzyszenia branżowego i przeprowadzenie stosownej akcji propagandowej w kraju.
Warto w tym miejscu zasygnalizować, iż pod koniec 1946r. Zarząd Główny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa włączył się do prac organizacyjnych pierwszego Kongresu Techników Polskich, na którym między innymi powołano Prezydium Sekcji Górniczej, której Przewodniczącym został prof. Bolesław Krupiński.
Niebagatelne znaczenie dla dynamicznego rozwoju Stowarzyszenia miała osobowość Jana Mitręgi – Prezesa Zarządu Głównego w latach 1955 ÷ 1975. W tym okresie liczba członków wzrosła z 21 tys. w 1963r. do 60 tys. w 1980 roku.
Efektem restrukturyzacji górnictwa w latach 80- tych było zamykanie kopalń i zakładów około górniczych, co spowodowało zmniejszenie ilości Kół SITG, w tym Komisji Seniorów.
Uchwalony w 1991r. statut pozwalał na tworzenie Kół Międzyzakładowych i Terenowych. Nie dało to jednak spodziewanych rezultatów a nawet następował dalszy gwałtowny spadek liczby emerytów zrzeszonych w Kołach Zakładowych. W efekcie liczba Seniorów z 1607 w roku 1991 została zmniejszona do 1089 osób w roku 2000. Władze Stowarzyszenia zdecydowały o przeprowadzeniu akcji sprawozdawczo-wyborczej, która to akcja zaowocowała wypracowaniem programu odnowy i zaktywizowania działań Stowarzyszenia oraz przystosowania się do aktualnej sytuacji społeczno-politycznej w kraju. Program ten generalnie zmierzał do obrony roli górnictwa w gospodarce kraju i tworzenia nowego modelu górnictwa. Stało się to podstawową kanwą Uchwały XX Zjazdu SITG. Podczas wymienionego Zjazdu wybrano nowe władze.
Zjazd za priorytetową uznał potrzebę umacniania roli opiniodawczej Stowarzyszenia, pełne współdziałanie na rzecz poprawnej restrukturyzacji górnictwa, jak i poprawę efektywności funkcjonowania organizacji. Uznano za niezbędne wykorzystanie odchodzących emerytów w pracach Zakładowych Kół i Komisji Seniorów, jak również zachęcenie ich do prac w zespołach eksperckich. Przy Zarządzie Głównym powołano Główną Komisję Seniorów, którą kierował Jerzy Raszka, a od 1996r. - Bogusław Roskosz. W roku 1992 odbyto pierwszą Konferencję Seniorów Górnictwa. Tematem tej Konferencji były sprawy restrukturyzacji górnictwa, zmiany postrzegania górnictwa w kraju, tematyka prawna, a nadto poruszano zagadnienia dot. spraw socjalnych i emerytur górniczych. Istotna problematyką było również wskazanie na konieczność stwarzania zachęt dla Seniorów do aktywnej działalności.
O celowości dalszej , aktywnej działalności Głównej Komisji Seniorów może świadczyć znaczny wzrost liczby Seniorów zrzeszonych w Klubach i Kołach Oddziałów, co przedstawiają poniższe liczby:
- 2000 r. – 1089 członków
- 2007 r. – 1357 członków
- 2011 r. - 1648 członków
W pierwszym okresie działalności Głównej Komisji Seniorów wiele czasu i miejsca poświęcono problematyce emerytów górniczych. Powołano w tym celu Zespół ds. emerytalnych. Wspólnie ze Związkiem Zawodowym „Kadra ” zajęto się tematyką tak żywotną dla emerytów. Efektem tego były liczne wystąpienia między innymi do Prezydenta RP, Rzecznika Praw Obywatelskich, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej i Ministerstwa Gospodarki.
Zasadniczym wątkiem w/w wystąpień był problem przeliczników dla dozoru wyższego, kierownictwa kopalń i Zjednoczeń Przemysłu Węglowego. Mimo usilnych działań i współpracy z organizacjami związkowymi, oraz pozytywnym Orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego zabrano w efekcie przelicznik 1,5.
Prezydium GKS wspólnie z Zarządem Głównym SITG powołało Zespół Ekspercki ds. wystąpień do ZUS Dwu i półroczne działania Porozumienia Związku Zawodowego Dozoru Górniczego „Kadra” z udziałem ZG SITG i GKS w ograniczonym stopniu zaowocowały podpisaniem w lipcu 1994r. przez Prezydenta RP ustawy o zmianie ustawy z dnia 20 czerwca 1990 „O zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin ”- przyznając kierownictwu i dozorowi wyższemu kopalń przelicznik 1,4. Nie udało się jednak pozytywnie załatwić przelicznika dla pracowników Zjednoczeń i Spółek Węglowych.
Przedsięwzięcia Głównej komisji Seniorów w obszarze kultywowania tradycji górniczych i ochrony zabytków górniczych:
Komisje Seniorów przy Zarządach Oddziałów wspierają przedsięwzięcia związane z ochroną zabytków górniczych na terenach zlikwidowanych kopalń Przykładowo członkowie Koła Terenowego O/Wałbrzych doprowadzili do opracowania koncepcji „Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu”. Seniorzy aktywnie i skutecznie włączyli się do prac inwentaryzacji zgromadzonych eksponatów, przekazując niejednokrotnie własne zbiory. Podkreślić należy iż mimo likwidacji kopalń współpraca z kierownictwem Muzeum jest ciągle aktualna. W listopadzie 1998r. przeprowadzono spotkanie przedstawicieli ZG SITG i GKS z Seniorami Oddziału Częstochowa, na których zaprezentowano szczególne trudności działalności w terenie. W wyniku dyskusji podjęto decyzję o wystąpieniu do Ministerstwa Przemysłu w sprawie deputatu węglowego pracowników Kopalń Rud . GKS oraz Komisja Muzealnictwa i Tradycji Górniczych przy Zarządzie Głównym podjęły zobowiązanie udzielenia pomocy na rzecz utrzymania Muzeum Rud Żelaznych w Częstochowie, a konkretnie otoczenie wspólną opieką Koła Terenowego Seniorów z Urzędem Miasta nad miejscowym Muzeum Techniki.
Kolejnym przykładem troski o ochronę zabytków to podejmowane starania Koła Seniorów przy KWB –Konin, które doprowadziły do utworzenia ekspozycji wielkopolskiego górnictwa przy Okręgowym Muzeum w Koninie.
Szczególną troskę o zachowanie tradycji górniczych obserwujemy w Oddziałach, na terenie których górnictwo uległo całkowitej lub częściowej likwidacji. Dla przykładu można wymienić działanie Kół Seniorów przy Oddziałach Częstochowa i Konin, gdzie prowadzone są kroniki dokumentujące historię miejscowego górnictwa natomiast Oddział Wrocław otacza się opieką kwaterę górniczą na Cmentarzu Grabiszyńskim .
Podkreślenia wymaga aktywna działalność Komisji Muzealnictwa i Ochrony Zabytków przy ZG SITG i Zarządu Oddziału SITG Zabrze, która doprowadziła na terenie Zabrza i Województwa Śląskiego do utworzenia trasy zabytków techniki górniczej , w tym Muzeum Górnictwa z kopalnią Guido włącznie.
Nadto, niezależnie od tradycyjnych obchodów Barbórkowych organizowane są liczne spotkania Seniorów, wraz z rodzinami. W sposób szczególny należy podkreślić fakt powołania pierwszej Komisji Seniorów już w 1970r. w Mysłowicach, przy Zarządzie Oddziału SITG Mysłowice . Trudności lokalowe i procesy restrukturyzacji górnictwa wykruszyły ilość członków , a tym samym utrudniły prowadzenie aktywnej działalności., Ze względów finansowych zamknięto Górniczy Klub Techniki, co w bezpośredni sposób rzutowało na ograniczenie działalności Komisji.
Ciekawą inicjatywę odnotować należy w przypadku Komisji Seniorów ZO SITG Rybnik, która jest współorganizatorem cyklicznych
Dni Techniki ROW – na których prezentuje się bardzo ciekawe rozwiązania poprawiające bezpieczeństwo pracy, efektywność funkcjonowania górnictwa oraz problemy ochrony środowiska.
Integracja środowiska Seniorów
Główna Komisja Seniorów począwszy od roku 1992 podjęła szczególną rolę w zakresie aktywizacji funkcjonowania struktur Seniorów m.in. poprzez organizowanie ciekawych, integrujących środowisko, corocznych wyjazdowych posiedzeń w różnych Oddziałach SITG połączonych ze zwiedzaniem ciekawych i nowoczesnych Zakładów Przemysłowych
W związku z tym w Kołach i Klubach Seniorów poszczególnych Oddziałów dużą wagę przywiązuje się do integracji środowiska, realizowaną poprzez organizowanie spotkań towarzyskich, wycieczek krajoznawczych i kulturalnych . Spotkania te cieszą się zawsze dużym zainteresowaniem . Jako pionierskie należy tu wymienić wyjazdowe posiedzenie połączone z obradami I Kongresu Seniorów w Zabrzu. W tym miejscu wymienia się trzydniowe wyjazdowe posiedzenia zorganizowane przez Głównej Komisji Seniorów przy ZG SITG , których w latach 1997 - 2011 zorganizowano łącznie 15.
Koła i Kluby działają aktualnie przy zarządach 13 -tu Oddziałów, zrzeszając łącznie 1681 Seniorów. Najbardziej aktywnymi są Kluby w Oddziałach Rybnik, Gliwice-Zabrze, Poznań-Konin i Bytom. Podkreślenia wymaga fakt aktywnego działania Klubów również w regionach gdzie górnictwo uległo likwidacji lub funkcjonuje w formie szczątkowej, jak Oddziały: Częstochowa, Wałbrzych czy Wrocław.
Obecnie w skład Głównej Komisji Seniorów przy ZG SITG wchodzą 2 2 osoby.. Prezydium GKS działa w zespole 4 osób, a mianowicie:
Przewodniczący: Bogusław Roskosz
I Wiceprzewodniczący : Józef Białek
II Wiceprzewodniczący Włodzimierz Leś
Sekretarz: Zygfryd Skrzypek
Główna Komisja Seniorów organizuje corocznie trzy posiedzenia w pomieszczeniach ZG oraz jedno wyjazdowe posiedzenie . Niezależnie tradycyjnie już od kilku lat cały skład GKS zbiera się na uroczystym spotkaniu z okazji Dnia Górnika z udziałem władz ZG SITG i przedstawiciela Młodej Kadry.
Począwszy od 2011r. wzbogacono formułę posiedzeń poprzez wprowadzanie prelekcji.
I tak zaprezentowano:
- perspektywy wydobycia węgla brunatnego – prelegent kol. J. Limanówka
- uwarunkowania ocieplania klimatu- skrót referatu prof. Barchańskiego przedstawił Sekretarz Prezydium
- europejskie propozycje redukcji CO₂ - dr inż. P. Buchwald
W kwietniu br. prof. K. Cybulski omówił przebieg prac dot .
„ Prób zgazowania węgla w Kopalni Barbara w Mikołowie oraz przygotowań do poszerzonych badań w podziemiach Doświadczalnej Kopalni Barbara i planowanych w warunkach dołowych KWK Wieczorek.
Wskazanym jest nadto zaprezentowanie szczegółowej informacji z wrześniowego tegorocznego wyjazdowego Głównej Komisji Seniorów w Kielcach , które to potwierdza zasadność organizowania tychże tak cennych spotkań integrujących środowiska Seniorów w Polsce .
Seniorzy Głównej Komisji Seniorów przy ZG SITG wraz z członkami Komisji Seniorów przy Zarządach Oddziałów --- Bełchatowa, Bytomia, Katowic, Konina, Krakowa, Rybnika, Wałbrzycha i Wrocławia, zostali bardzo miło i serdecznie przyjęci w Kielcach przez Prezesa ZO SITG mgr inż. Tadeusza Mierzwę i grupę kieleckich Seniorów.
Powitanie odbyło się 20 września 2012r. w kieleckiej Kadzielni, dawnym wyrobisku odkrywkowym , z którego wydobywano wapień na drogi lub surowiec do produkcji wapna budowlanego. Obecnie Kadzielnia jest rezerwatem geologicznym i stanowi przykład rewitalizacji wyrobiska po górniczego , przekazanego społeczeństwu dla celów naukowych i kulturalnych.
W zbudowanym wśród skał amfiteatrze odbywają się koncerty i występy teatralne.
Obok amfiteatru , na szczycie góry znajduje się obelisk upamiętniający walkę zbrojną oddziałów partyzanckich z okupantem niemieckim podczas II wojny światowej. Ze szczytu góry roztacza się piękna panorama Kielc z nowym stadionem piłkarskim.
Prezes ZO SITG mgr inż. T. Mierzwa jako gorący miłośnik i znawca ziemi świętokrzyskiej zapoznał zebranych z działalnością gospodarczą i stowarzyszeniową prowadzoną na ich terenie. Następnie Pani przewodnik poprowadziła Seniorów przez Wzgórze Zamkowe, obiekty sakralne, muzeum więzienne, Bazylikę Katedralną, Aleję S. Staszica z kolumną znanych osobistości świata artystycznego, główną ulicą Sienkiewicza na obiad do budynku NOT-u.
Po krótkim spacerze około godz. 16.00 Seniorzy udali się do Ośrodka Wypoczynkowego „Jodłowy Dwór” w Szklanej Hucie, położonego u podnóża Św. Krzyża ( Łysej Góry). Po odpoczynku ok. godz. 19.00 odbyło się zebranie integracyjne Seniorów prawie z całej Polski z Seniorami ZO SITG w Kielcach. Przewodził im niezmordowany Prezes T. Mierzwa, który w swoim integracyjnym wystąpieniu uzupełnił naszą wiedzę o Kielcach, górnictwie w przeszłości i obecnie działającym na ziemi kieleckiej. Poinformował również o Szkolnictwie Wyższym, Szpitalu Onkologicznym, Sporcie i Kulturze działających w Kielcach.
Następnego ranka uczestników wyjazdowego posiedzenia powitała piękna , słoneczna pogoda i wszyscy udali się do Świętokrzyskiego Rezerwatu Przyrody znajdującego się na Św. Krzyżu (Łysej Górze). Po drodze, na zboczu Łysej Góry zapoznano się ze zjawiskami powstania gołoborza oraz rodowodem telewizyjnej stacji przekaźnikowej o wysokości 157.m.
Łysa Góra zbudowana jest z kambryjskich piaskowców (około 500 milionów lat), które w wyniku kolejnych zlodowaceń uległy wietrzeniu i kruszeniu, tworząc na stoku góry gołoborze pamiętające kolejne lodowacenie bałtyckie. Na szczycie góry jest Sanktuarium po benedyktyńskie, w którym obecnie mieści się Nowicjat Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Najświętszej Marii. Tutaj są przechowywane Relikwie Świętego Krzyża. W latach 1918-1939 na tym terenie było jedno z najcięższych więzień, a w czasie II wojny – niemiecki obóz dla jeńców rosyjskich. U stóp góry Św. Katarzyny zwiedzono muzeum z pięknymi okazami minerałów pochodzących z Polski i różnych stron świata. Dodatkowo w Zakładzie Kamieniarskim zademonstrowano nam ich jubilerską obróbkę. .od 19.00 do 23.00 odbyło się posiedzenie Głównej Komisji Seniorów w trakcie którego m.in.
- rozliczono realizację wniosków z ostatniego czerwcowego posiedzenia,
- doprecyzowano program wyjazdowego posiedzenia., .
- ...zaapelowano o aktywne włączenie się Seniorów do organizowanych uroczystości i imprez przez ZO i ZG SITG z okazji 120-lecia istnienia naszego Stowarzyszenia ,
- Omówiono sprawy organizacyjne przewidziane do realizacji w IV kwartale br.
W dniu 22 września, w drodze powrotnej zatrzymano się w nowoczesnym „Zakładzie Kamieniarskim Przywała Stones” w Zelejowie koło Chęcin. Nowoczesne maszyny zaprogramowane i sterowane komputerowo obsługiwane są przez młodych fachowców o wysokich kwalifikacjach. Jako zakład rodzinny zatrudniają około 50 ludzi. Marmury, granity, piaskowce w rożnych barwach i odcieniach sprowadzane z Indii, Chin, Włoch, Portugalii, Płd. Afryki i Polski są poddawane specjalistycznej obróbce przez zaprogramowane maszyny, które wykonują wyroby o różnych kształtach i wymiarach. Podziwialiśmy jakość wykonanych wyrobów i urządzenia na miarę XXI wieku.
Dziękując właścicielom za serdeczne przyjęcie, udaliśmy się do Jędrzejowa, gdzie zwiedziliśmy Muzeum zegarów słonecznych i starych zegarów mechanicznych
Wartym zasygnalizowania jest udostępnienie witryny na stronach poczty mailowej SITG, do korzystania z której zachęcamy wszystkich Seniorów Oddziałów i Klubów. Witryna stanowić może formę poszerzenia współpracy środowiska Seniorów jak również wymiany ciekawych doświadczeń, integrujących sugestii czy też wskazywanie nowych tematów , które mogą stanowić przyczynek do wzbogacenia działalności Seniorów w terenie.
Członkowie GKS i Prezydium
pragną wyrazić podziękowania na ręce członków Zarządu Głównego SITG jak i Oddziałów za wszelką pomoc w organizowaniu
wyjazdowych posiedzeń Komisji
jak i innych form wspierania w działalności Klubów i Kół Seniorów.
Po szczegółowej analizie zaprezentowanej tematyki związanej z dotychczasową działalnością Głównej Komisji Seniorów przez jej członków jak i polityką prowadzoną przez gremia rządowe w szczególności wobec Górnictwa Węgla Kamiennego , Brunatnego i niektórych gałęzi surowcowych nasuwają się poniższe stwierdzenia i wnioski ,które powinny być, w centrum zainteresowania naszego Stowarzyszenia ---
Po pierwsze-- uważamy że Kadra Inżynieryjno - Techniczna po wyzwoleniu kraju z pełną determinacją i zapałem przystąpiła do ratowania narodowej gospodarki, w tym i górnictwa .
Po drugie -- mimo podejmowanych przez Kadrę i nasze Stowarzyszenie wysiłków nie udało się utrzymać niezbędnego rozwoju górnictwa , a wręcz, w wyniku niezrozumiałych decyzji gremiów rządowych i Parlamentu doprowadzono do zmniejszenia potencjału strategicznych sektorów determinujących bezpieczeństwo energetyczne kraju jak i stabilność krajowego rynku pracy.
Po trzecie--- należy w obliczu zagrażającego kryzysu energetycznego powołać stałą R a d ę przy Prezesie Rady Ministrów odpowiedzialną za planowanie i realizację projektów rządowych zapewniających właściwy, racjonalny rozwój krajowej gospodarki, w tym i sektora energetycznego
Po czwarte --- zachować należy szacunek dla wielowiekowych tradycji górniczych , które kształtowały rozwój przemysłu i przyszłość wielu pokoleń. W tym celu należałoby m. In . wspólnie z Główną Komisją Muzealnictwa podjąć wysiłek na rzecz opracowania kompleksowej m o n o g r a f i i zlikwidowanych kopalń i zakładów górniczych
W konkluzji należałoby stwierdzić ,iż Władze naszego Kraju nie chcą brać pod uwagę od wielu już lat wysuwanych słusznych postulatów jak i sugestii determinujących optymalny i bezpieczny rozwój krajowej gospodarki.
