Zabytkowe zabrzańskie kopalnie – Sztolnia Królowa Luiza

oraz Kopalnia Guido zostały wpisane na listę Pomników Historii. To nie tylko prestiżowe wyróżnienie, ale także kolejny krok w staraniach o wpisanie obydwu zabytkowych obiektów na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

„Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza, po latach starań, zostały wpisane przez Prezydenta RP na listę Pomników Historii. Tytuł Pomnika Historii otrzymują obiekty o szczególnych wartościach i znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Polski. To najwyższa krajowa forma ochrony zabytków. Do dziś to wyróżnienie nadano zaledwie 109 zabytkom – tym samym stanęliśmy na równi m.in. z historycznymi zabudowaniami Krakowa, Gdańska, Torunia czy Warszawy, a także kopalniami w Bochni i Wieliczce. A to już pierwszy krok do rozpoczęcia starań o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO!” – zaznaczają przedstawiciele Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, w skład którego wchodzą obydwa obiekty.

Wpisanie na listę Pomników Historii to zwieńczenie trzyletnich starań – miasto Zabrze oraz Muzeum Górnictwa Węglowego złożyły wniosek w tej sprawie w połowie 2017 r. Jak argumentują przedstawiciele muzeum, zespół zabytkowych obiektów, objętych wpisem, czyli Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza (pod tą marką ujęto dwa historyczne obiekty: Kopalnię Królowa Luiza i Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną) to unikatowy zespół poprzemysłowy: naziemnych budowli oraz podziemnych wyrobisk, obrazujący rozwój techniki górniczej i jej wpływ na kształtowanie się krajobrazu regionu.

Kopalnia Guido to jedna z nielicznych kopalń węgla kamiennego na świecie, która udostępniła podziemne wyrobiska dla turystów. Została założona w połowie XIX wieku, a ponad sto lat później została przekształcona w kopalnię doświadczalną. Obecnie turyści mogą tu zwiedzać poziom 170, poziom 320 oraz podpoziom 355.

Tereny dawnej kopalni Królowa Luiza zostały udostępnione publiczności do zwiedzania w 1993 r. Obecnie można tutaj oglądać m.in. stare wyrobiska górnicze założonej w 1791 r. Königin-Luise-Grube (to jedna z najstarszych państwowych kopalń na Górnym Śląsku, po wojnie przemianowana na KWK Zabrze) oraz budynek maszynowni i nadszybia byłego szybu Carnall. Ostatnio uruchomioną tu atrakcją jest możliwość zwiedzania zrewitalizowanej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, która jest unikatowym dziełem inżynieryjnym i najdłuższą zachowaną budowlą hydrotechniczną w europejskim górnictwie węglowym. Część sztolni pokonuje się pieszo, a największą atrakcją jest 1,1 km odcinek, który turyści przepływają łodziami.

Dziś, po wzorcowym procesie rewitalizacji, przestrzenie te służą kulturze, turystyce, edukacji i nauce, budząc zachwyt nie tylko w kraju, ale również poza jego granicami. Łącznie to ponad 30 obiektów w 4 lokalizacjach na terenie miasta i ponad 10 km tras w podziemnych, górniczych wyrobiskach, wraz z ciągle działającymi maszynami, które są bazą do prowadzenia bogatej działalności edukacyjnej i turystycznej oraz kulturalnej” – tak o zabytkowych obiektach piszą przedstawiciele Muzeum Górnictwa Węglowego.

W woj. śląskim do tej pory za Pomniki Historii uznano: Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego w Katowicach, zespół katedralny w Katowicach, katowickie osiedle Nikiszowiec, podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni „Czarnego Pstrąga” w Tarnowskich Górach oraz Jasną Górę w Częstochowie.