Gór Stołowych przed trzydziestymi urodzinami

 

Trzydziestą rocznicę utworzenia obchodzić będzie pod koniec lata Park Narodowy Gór Stołowych. Od pozostałych polskich parków różni się on tym, że na jego terenie znajduje się czynny zakład górniczy prowadzący eksploatację odkrywkową. Współistnienie parku i czynnej kopalni może potrwać co najmniej kilka lat.

Góry Stołowe są ewenementem w skali kraju. Pionowe ściany skalne, wysokie urwiska, okazałe skalne grzyby, baszty i maczugi można spotkać tylko w tym pasmie górskim, rozciągającym się od rejonu wsi Okrzeszyn, Uniemyśl i Chełmsko Śląskie na zachodzie poprzez czeskie Broumovsko aż po rejon Polanicy-Zdroju i Dusznik-Zdroju. Spora część Gór Stołowych znajdujących się na terenie powiatu kłodzkiego 16 września 1993 r. włączona została w skład parku narodowego. Skrawek Gór Stołowych koło Okrzeszyna i Uniemyśla pozostawiony został poza parkiem.

Kamieniołom piaskowca Radków I jest starszy od parku. Utworzony został przez Niemców przy Szosie Stu Zakrętów, łączącej Radków i Kudowę-Zdrój. Wydobywany tutaj piaskowiec wykorzystany został przy wznoszeniu licznych budowli na terenie Niemiec i Polski, w tym także gdy rozbudowywano Górnicze Centrum Rehabilitacji Leczniczej i Zawodowej Repty w Tarnowskich Górach. W momencie tworzenia parku narodowego kamieniołom pozostawiono jako enklawę otoczoną ze wszystkich stron terenami parkowymi. Obecnie obowiązująca koncesja na wydobycie piaskowca jest ważna do 15 listopada 2030 r.

Dyrekcja Parku Narodowego Gór Stołowych nie ma nawet wpływu na to, jak często prowadzony jest wywóz urobku z kopalni.

- Transport urobku z kamieniołomu prowadzony jest drogą wojewódzką nr 387, która nie należy do Parku Narodowego Gór Stołowych. Jej zarządcą jest Dolnośląska Spółka Dróg i Kolei i to ten organ ustala warunki korzystania z dróg będących w jej zarządzie - stwierdza Bartłomiej Jakubowski, dyrektor Parku Narodowego Gór Stołowych.

W kamieniołomie stosowane są materiały wybuchowe, jednak jak wynika z informacji przekazanych przez dyrekcję PNGS, odłamki skalne powstałe w czasie prac z materiałem wybuchowym nie wydostają się poza teren kopalni, przynajmniej w okresie istnienia PNGS. Ale tylko na tej podstawie nie można wnioskować, że działalność kopalni jest obojętna dla otoczenia. Z jednej strony jest aspekt ekonomiczny, z drugiej - kwestie środowiskowe.

- Eksploatacja górnicza kopalin wpływa na środowisko, a w szczególności na powierzchnię terenu i masyw skalny. Do wydania koncesji jednym z niezbędnych dokumentów jest wpływ oddziaływania na środowisko. Obowiązujący dokument koncesji został wydany w 2005 r. W koncesji zawarte są wszelkie informacje dotyczące eksploatacji złoża, sposób prowadzenia ruchu zakładu górniczego oraz wymogi bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Każdy oddział winny jest na bieżąco monitorować funkcjonowanie zakładu i raportować wszystko do organu nadzorczego, czyli Okręgowego Urzędu Górniczego, który posiada całą dokumentację eksploatowanego złoża. Badaniami monitoringu wód podziemnych oraz aktualnym stanem hydrogeologicznym w Polsce zajmuje się Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy tzw. Służba hydrogeologiczna, ich monitoringiem objęty jest również Park Narodowy Gór Stołowych. Termin zakończenia działalności kamieniołomu określa wydana koncesja. Park Narodowy Gór Stołowych już od czasu powołania sprzeciwia się istnieniu funkcjonującemu kamieniołomowi. Opinia Parku w tej sprawie jest oczywista. A podejmowane kroki w sprawie zakończenia działalności kamieniołomu, ze względu na swój wrażliwy charakter społeczno-gospodarczy, nie mogą być podawane do wiadomości przed zakończeniem sprawy - dodaje dyrektor Bartłomiej Jakubowski.

Park Narodowy Gór Stołowych zajmuje ponad 105 km kw. To w znacznej mierze teren pokryty lasem, gdzie oryginalne formy skalne ukryte są wśród drzew. Na terenie Gór Stołowych poza kamieniołomem Radków I znaleźć można wiele innych mniejszych wyrobisk dawnych kamieniołomów, np. przy niebieskim szlaku do Polanicy-Zdroju. Część z nich znajduje się na terenach niedostępnych dla turystów.