będzie produkcja ekologicznej żywności – w planie centrum badawczo-rozwojowe

 Zielony impuls dla Kopalni Wiedzy i Kompetencji (KWK) – ten projekt odmieni Żory! Mieszkańcy są za, chcą, by w mieście jak najszybciej rozpoczęła się jego realizacja.

Kopalnia Żory działała w dzielnicy Rój od lat 70. ubiegłego wieku. Jej pierwsza nazwa to „ZMP” albo „Świerklany w budowie”, zakład wchodził w skład Rybnickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. Kopalnię zlikwidowano w 1997 roku, dzisiaj pozostał po niej olbrzymi teren do zagospodarowania.

Projekt, który ma odmienić Żory, a przede wszystkim osiedle Gwarków i dzielnicę Rój, nosi nazwę „Zielony impuls dla Kopalni Wiedzy i Kompetencji (KWK) – transformacja społeczno-gospodarcza terenów po byłej kopalni KWK Żory”. Samorządowcy mają nadzieję, że projekt będzie motorem napędowym do dalszego rozwoju miasta.

Na terenach po byłej kopalni Żory planujemy wybudować centrum badawczo-rozwojowe, w którym będziemy uprawiali rośliny oraz hodowali zwierzęta wodne, takie jak ryby czy krewetki. Chcemy pokazać, że taki sposób produkcji żywności to przyszłość, ponieważ jest wydajny i ekologiczny. Kończymy właśnie etap koncepcyjny, potem czeka nas przygotowanie projektu budowlanego i przystąpimy do realizacji – mówi Waldemar Socha, prezydent Żor.

W dzielnicy Rój odbyło się właśnie pierwsze duże spotkanie z mieszkańcami na temat projektu. – Bardzo cieszymy się z tego, że mieszkańcy chcą zmiany, są mocno zainteresowani tym, co powstanie w ich najbliższym sąsiedztwie. Na spotkaniu pytali między innymi o to, jaka działalność gospodarcza będzie tam prowadzona, ale nie tylko. Pytali bowiem także o możliwości działalności społecznej, obywatelskiej, nowe miejsca pracy, wsparcie dla nowoczesnego rolnictwa i korzyści, jakie mogą mieć mieszkańcy dzięki takiemu projektowi – podkreśla dr Iwona Kapustka, główna specjalistka ds. innowacji w Urzędzie Miasta Żory, prezes zarządu Żorskiej Agencji Rozwoju sp. z o.o. – Ten projekt ma mocne wsparcie finansowe i merytoryczne nie tylko od instytucji polskich, ale i europejskich – dodaje.

Warto wiedzieć, że Żory, jako jedyne miasto w Polsce, zostały wybrane jako członek partnerstwa tematycznego przy Komisji Europejskiej, dotyczącego bezpieczeństwa żywności w Europie. Co ważne, Unia Europejska dofinansuje realizację tego przełomowego przedsięwzięcia. Projekt jest bowiem przewidziany do dofinansowania z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w wysokości aż 102,6 mln zł – znalazł się on na liście projektów kluczowych kontraktu programowego Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027.

Teren po byłej kopalni Żory ma wielu właścicieli. Do miasta należy budynek pokopalnianej stołówki, a także plac autobusowy wraz z przyległościami, co zajmuje w sumie 3,5 ha powierzchni. Miasto stara się jeszcze o przejęcie terenu poniżej ulicy Sztygarskiej.

Na czym dokładnie będzie polegała transformacja osiedla Gwarków? Powstanie tam Centrum Rozwoju Innowacji (CRI), zajmujące się uprawami wertykalnymi (pionowymi), opartymi na aquaponice, hydroponice i aquakulturze wraz z zespołem laboratoriów, biurami, pracowniami warsztatowymi oraz przestrzenią o charakterze eventowym. Nowoczesny budynek stanie w miejscu niezagospodarowanego obecnie placu parkingowego przed byłą kopalnią.

Oprócz bardzo nowoczesnej i ekologicznej uprawy warzyw, owoców i ziół, a także hodowli ryb czy krewetek, prowadzone będą tam też prace nad stworzeniem i optymalizacją technologii pod uprawy wertykalne. Integralną częścią CRI będą nowoczesne laboratoria, nastawione na takie specjalizacje jak energetyka czy zielona gospodarka.

– Nowoczesne laboratoria i pracownie warsztatowe pozwolą na prowadzenie zajęć dla dzieci, młodzieży czy osób potrzebujących nowych kompetencji zawodowych. Będziemy zaciekawiać młodych ludzi nauką oraz pomagać im zdobyć umiejętności pożądane na rynku pracy – tłumaczy Waldemar Socha. – W ten sposób nie tylko stworzymy w mieście atrakcyjne miejsca pracy, ale i przygotujemy potrzebną kadrę. To inwestycja w przyszłość Żor i ich mieszkańców – dodaje.

Drugą częścią projektu będzie stworzenie nowatorskiego, pierwszego w Polsce Centrum Innowacyjnego Rolnictwa, związanego z rolnictwem miejskim i powiązanymi z nim branżami – ogrodniczą, chłodniczą, logistyczną, programistyczną czy technologiczną. Powstanie ono w budynku po byłej stołówce pracowniczej kopalni Żory. Głównym zadaniem Centrum będzie pomoc przedsiębiorstwom w odchodzeniu od gospodarki opartej na węglu oraz w sprostaniu wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu i innymi zagrożeniami charakterystycznymi dla tradycyjnych upraw (suszą, gwałtownymi deszczami nawalnymi, szkodnikami, chorobami itd.) oraz zwiększenie konkurencyjności miasta i regionu.

– Ten projekt jest więc wyraźnie podzielony na dwie części. Szacujemy, że jego pierwsza część, czyli przebudowa istniejącej stołówki, zakończy się pod koniec 2025 roku. Z kolei druga będzie gotowa w połowie 2027 roku – wylicza prezes Iwona Kapustka. – Jeśli chodzi o prace związane z projektem, to do 30 maja – jeśli termin nie zostanie wydłużony np. z powodu procedur notyfikacyjnych (związanych z uzyskaniem pomocy publicznej) – składamy wniosek o dofinansowanie, potem w ciągu trzech miesięcy nastąpi podpisanie umowy oraz przygotowanie dokumentów przetargowych – dodaje.

Wraz z transformacją terenów pogórniczych planujemy też inwestycje mieszkaniowe. Zamiast obecnych budynków socjalnych powstaną nowe, o znacznie wyższym standardzie. Wierzę, że miejskie inwestycje na tak dużą skalę tchną nowe życie w osiedle Gwarków i sprawią, że ta część Żor stanie się jedną z wizytówek naszego miasta – podkreśla prezydent Waldemar Socha.

Teren przy budynkach socjalnych też zostanie zagospodarowany – od nowych alejek spacerowych po plac zabaw czy skate park.