Knurów Kultura
Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, od soboty, 2 maja, na skwerze u zbiegu ulic Dworcowej i Kopalnianej wzrok przyciągać będzie okazała – wysoka i smukła - figura św. Barbary. Patronka Knurowa spoglądać będzie na miasto stojąc na cokole z kół linowych z pobliskiej kopalni...
Od przeszło stulecia święta Barbara gości w sercach i myślach wielu knurowian. Szczególnie bliska tym, którzy swój zawodowy los związali z górnictwem. Otoczyła gwarków, w co święcie wierzą, iście matczyną troską. Do niej zanoszą swoje obawy i nadzieje. Do niej kierują modlitwy przed zjazdem w głąb ziemi, jej dziękują za szczęśliwy powrót.
Wiara w moc świętej Barbary dawno wykroczyła poza mury kopalni. Już nie tylko górnicy, lecz i całe ich rodziny, dzielą się z nią swoimi troskami. Jej wizerunek zagościł w domach. Stała się częścią naszej tożsamości, odbiciem tragicznych i skomplikowanych dziejów tej pięknej, lecz i poranionej, śląskiej ziemi.
Kiedy w kwietniu 2017 roku zrodził się pomysł, aby święta Barbara stała się oficjalną patronką miasta, z miejsca trafił na podatny grunt. Chyba pierwszy raz we współczesnych dziejach Knurowa wszyscy radni wspólnie zainicjowali uchwałę, która stała się zaczątkiem formalnej ścieżki w długotrwałych staraniach o papieskie błogosławieństwo dla tej zbożnej idei. Decydując jednogłośnie o „wyrażeniu woli ustanowienia św. Barbary Patronką Miasta Knurów” upoważnili prezydenta Knurowa i przewodniczącego Rady Miasta do wystąpienia do Kurii Archidiecezjalnej w Katowicach o wszczęcie procedury kościelnej.
Inicjatywa zyskała przychylność arcybiskupa Wiktora Skworca. Metropolita katowicki docenił jednomyślność radnych. Zauważył przy tym, że przedsięwzięcie zyska prawdziwą wartość, jeśli święta będzie łączyć mieszkańców miasta, któremu ma patronować.
Kuria Archidiecezjalna przychyliła się do prośby samorządu Knurowa. Skierowała stosowny wniosek do Watykanu. Został rozważony w Kurii Rzymskiej przez Kongregację Nauki Wiary. Pozytywnie. W czerwcu 2018 roku św. Barbara została oficjalnie uznana patronką Knurowa. Stosowny akt z Watykanu został przekazany przez arcybiskupa Skworca podczas uroczystości w knurowskim ratuszu.
Procedury to jedynie część przedsięwzięcia. Pojawiła się intencja bardziej wymiernego, a zarazem też przesyconego symboliką, podkreślenia znaczenia decyzji. Istotą tego zamysłu jest wykonanie rzeźby (monumentu) i usytuowanie jej w odpowiednim, wyeksponowanym miejscu. Za szczególnie godne uznano skwer u zbiegu ulic Dworcowej i Kopalnianej. Wzięto pod rozwagę przebudowę pomnika poświęconego (od lat 90. XX wieku) pamięci górników tragicznie zmarłych na stanowiskach pracy (wcześniej, od 1982 roku, pomnik upamiętniał... Armię Czerwoną). Nie bez znaczenia był też fakt, że stan techniczny obiektu pozostawiał wiele do życzenia...
Propozycja ta zyskała aprobatę dyrekcji kopalni „Knurów-Szczygłowice”, przedstawicieli związków zawodowych oraz samych górników. Została wyrażona podczas specjalnego spotkania w ratuszu z udziałem reprezentantów związków zawodowych działających w kopalni Knurów-Szczygłowice.
Za słowami poszły czyny. Dwa lata temu sąd konkursowy pod przewodnictwem dr. Marcina Nosko, prodziekana Wydziału Rzeźby krakowskiej ASP, zdecydował o wyborze projektu autorstwa cenionego krakowsko-gliwickiego artysty, związanego z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie, prof. Krzysztofa Nitscha oraz koncepcji zagospodarowania terenu Ewy Przybył-Zboińskiej.
Pomnik patronki Knurowa powstaje w najstarszej części miasta, w mocnym architektonicznym kontekście. To miejsce symboliczne, usytuowane między kopalnią a kościołem: między pracą, która daje chleb, a wiarą, która przynosi pokarm duchowy. Dzięki temu pomnik św. Barbary stanie się nośnikiem ważnych dla Ślązaków wartości, rodzajem wizualizacji pamięci jednostkowej i zbiorowej, świadectwem łączności między przeszłością a teraźniejszością.
Prace ruszyły w listopadzie 2018 roku. Zgodnie z zamysłem profesora rzeźbę tworzą dwa elementy: ośmiometrowa sylwetka świętej z brązu, patynowana, miejscami złocona, oraz koła linowe z knurowskiej kopalni. Święta Barbara jest młodą kobietą, piękną i dostojną. W lewej ręce trzyma kielich z hostią, w prawej miecz. Na głowie ma koronę ze śląskim herbem.
- Założeniem projektu jest równoczesne wyniesienie Sacrum w górę i w dół, do ludzi pracy – tłumaczy autor.
Prace rozpoczęły się kilka tygodni temu. Teraz zbliżają się do końca. Już tylko dni dzielą nas od chwili, kiedy okazała figura patronki Knurowa ukaże się w pełnej krasie. To prawdopodobnie jedyne dzieło tej klasy na świecie łączące i eksponujące sacrum (postać świętej) z symboliką górniczą (kopalniane koła).
Pomnik wzbogaci skwer, sprawiając, że właśnie to miejsce jeszcze bardziej zyska w oczach knurowian. Kto wie, czy za jakiś czas samo nie osiągnie rangi symbolu, miejsca, które mieszkańcy będą z radością i dumą odwiedzać...