102 przypadki nielegalnej eksploatacji kopalin: głównie piasku, ale też np. żwiru

czy kruszyw, zakończyły się w ubiegłym roku sankcjami nadzoru górniczego w postaci podwyższonych opłat - wynika z danych Wyższego Urzędu Górniczego (WUG) w Katowicach.

Na winnych nielegalnej eksploatacji kopalin nałożono ponad 10,5 mln zł podwyższonych opłat eksploatacyjnych. Takie opłaty nakładane są np. za wydobycie piasku czy kruszywa bez wymaganej koncesji.

Aby wydobywać kopaliny - także te stosowane np. w budownictwie czy drogownictwie - potrzebna jest koncesja. Legalnych wyrobisk jest w Polsce kilka tysięcy. Inspektorzy nadzoru górniczego wskazują jednak na dużą liczbę wyrobisk dzikich, gdzie piasek, żwir czy inny surowiec jest eksploatowany niezgodnie z prawem, bez koncesji, a często także w sposób niebezpieczny.

W ubiegłym roku do nadzoru górniczego dotarły 323 zgłoszenia dotyczące podejrzenia nielegalnej eksploatacji, z czego większość (315) pochodziła ze źródeł zewnętrznych (głównie od samorządów czy przedstawicieli społeczności lokalnych), natomiast w ośmiu przypadkach nieprawidłowości zauważyli sami inspektorzy nadzoru.

Nie wszystkie postępowania, których w 2020 r. wszczęto 134, zakończyły się sankcjami - część z nich umorzono. Wydano 102 decyzje skutkujące podwyższonymi opłatami, wobec 106 osób i podmiotów, zobowiązując je do zapłaty w sumie ponad 10 mln 534,8 tys. zł.

Rok wcześniej, w 2019 roku, zgłoszeń dotyczących podejrzenia nielegalnej eksploatacji było 374 (w 2018 - 272), wszczęto 173 postępowania (167 w roku 2018) i wydano 103 decyzje (rok wcześniej 130) skutkujące podwyższonymi opłatami, zobowiązując 116 osób i podmiotów do zapłaty ponad 26,7 mln zł (w latach 2017-2018 po ok. 28 mln zł rocznie).

Podwyższone opłaty są nakładane za prowadzenie eksploatacji bez wymaganej koncesji (maksymalnie za pięć ostatnich lat) lub bez zatwierdzonego projektu robót geologicznych. Inspektorzy mogą też wnioskować o sankcje w przypadkach, kiedy eksploatacja piasku czy żwirów odbywa się z naruszeniem przepisów.

Ukarany może odwołać się od decyzji nadzoru górniczego. Rozpatrzenie odwołań może skończyć się utrzymaniem w mocy decyzji o podwyższonych opłatach lub skierowaniem spraw do ponownego rozpoznania. Sprawy sporne trafiają ostatecznie do sądu administracyjnego.

W 2020 r. najwięcej zakończonych decyzjami postępowań w sprawach nielegalnej eksploatacji nadzór górniczy prowadził w pierwszej instancji rejonie Gdańska (38), Lublina i Poznania (po 19), Warszawy (18) oraz Krosna i Kielc (po 10).

Najwyższe podwyższone opłaty, będące formą ukarania osoby lub firmy dopuszczającej się tego procederu, naliczono w pierwszej instancji na terenie działania okręgowych urzędów górniczych w Krośnie i Kielcach (po przeszło 1,8 mln zł). Na terenie działania gdańskiego urzędu górniczego łączna kwota podwyższonych opłat przekroczyła 1,7 mln zł. Urząd w Gliwicach nałożył sankcje na łączną kwotę niespełna 1,3 mln zł, zaś urząd w Poznaniu - niespełna milion zł.