Co się dzieje...

Co sie dzieje na południu od Polski, tzn. - od Małopolski - w dol:
Niech da nam obraz bliżej Wiednia - na Słowacji: w latach 1462 - 1772

1462 - odwołanie ze Słowacji Jána Jiskry (za odszkodowanie 40 tys. dukatów i majątek w Siedmiogrodzie) - porozumienie z Maciejem Korwinem w Vacovie.
1465 - Maciej Korwin zakłada uniwersytet w Bratysławie (Academia Istropolitana), który przetrwa tylko kilkadziesiąt lat.
1471 - Władysław Jagiellończyk zostaje królem czeskim. Węgierscy panowie oferują koronę jego bratankowi Kazimierzowi, wówczas 13-letniemu. Wojsko polskie wkracza na Słowację, Kazimierz dociera do Nitry, ale dotychczasowi protektorzy odwracają się od niego, bo Polacy powołują się na dziedziczne prawa Kazimierza do tronu węgierskiego. Korwin zawiera pokój z arcybiskupem Viteziem.
1474 - Polska i Węgry podpisują pokój w Spiskiej Starej Wsi.
1484 - umiera Kazimierz Jagiellończyk jun.
1490 - Korwin umiera w Wiedniu. Do tronu węgierskiego pretendują dwaj Jagiellonowie: Władysław, król czeski, wybrany przez węgierskich magnatów i Jan Olbracht, obwołany przez niższą szlachtę, głównie słowacką (na polu Rakos, stąd słowo "rokosz"). Olbracht wraz z wojskiem wkracza na Słowację i dociera do Preszowa.
1491 - mediacje Kazimierza Jagiellończyka i początek rokowań między braćmi. Olbracht pozornie godzi się ustąpić i zadowolić śląskim Księstwem Głogowskim.
20 lutego 1491 - Władysław i Jan Olbracht podpisują pokój w Koszycach, na mocy którego Olbracht zrzeka się pretensji do korony węgierskiej w zamian za dalsze ziemie śląskie. Pozostaje jednak w Preszowie i pod pretekstem zwłoki w przekazaniu mu Śląska wznawia wojnę. Władysław podpisuje w Bratysławie umowę z cesarzem Maksymilianem, na mocy której Habsburgowie po wygaśnięciu węgierskiej linii Jagiellonów zyskują prawo do korony św. Stefana.
1 stycznia 1492 - Olbracht ponosi klęskę w bitwie pod Preszowem. Władysław zostaje niepodzielnym panem Węgier. Jego nieudolne rządy wywołują bunty szlachty i wieśniaków.
1494 - od 6 kwietnia do 7 maja w Lewoczy tajny zjazd braci Jagiellonów: Władysława, króla Węgier, Jana Olbrachta, króla Polski, Zygmunta, późniejszego Starego i Fryderyka, kardynała. Tematyka obrad do dziś nie została ujawniona, zapewne chodziło o politykę dynastyczną.
1514 - nieudana próba zorganizowania przez arcybiskupa ostrzyhomskiego Tomaša Bakócza wyprawy krzyżowej przeciw Turkom, która przekształca się w bunt chłopski (powstanie kuruców), kierowany przez György Dózsę.
1516 - umiera Władysław Jagiellończyk. Władzę na Węgrzech obejmuje Ludwik II Jagiellończyk. Słabo rządzone państwo staje otworem przed nawałą turecką.
1526 - Bitwa z Turkami pod Mohaczem, przegrana przez Węgrów. Na polu walki ginie król Ludwik II, podobno przez zdradę jednego z braci Zápolyów. Na nim wygasa węgierska linia Jagiellonów. Władzę, na mocy umowy z Jagiellonami, ma przejąć dynastia Habsburgów.
(tym samym i nad Slaskiem - bo Slask był Czeski od 1335). - Slask jest teraz Habsburgow w WIEDNIU
1526 - w październiku na sejmie w Tokaju królem zostaje wybrany przez szlachtę magnat chorwacki, Ján Zápolya (w tradycji słowackiej - Zápolský), miesiąc później koronowany. W tym samym czasie sejm magnatów w Bratysławie wybiera królem Ferdynanda Habsburga. Wojna toczy się głównie na Słowacji.
1527 - Ferdynand zostaje ukoronowany na króla. Zápolyę popiera jego szwagier, król Polski Zygmunt Stary, żonaty z Barbarą Zápolyą.
1528 - W bitwie pod Koszycami Ján Zápolya ponosi klęskę i ucieka przed Ferdynandem do Polski, gdzie osiada w Tarnowie.
1529 - Zápolya wchodzi w sojusz z Turkami. Negocjacje w jego imieniu z sułtanem Solimanem II prowadzi Polak, Hieronim Łaski. Wyprawa turecka na Austrię zostaje rozbita (bezskuteczne oblężenie Wiednia w 1529 i 1532), ale Zápolya powraca na tron węgierski. Walki jednak trwają dalej. Zápolya żeni się z córką Zygmunta i Bony, Izabelą.
1538 - pokój w Wielkim Waradynie, na mocy którego Zápolya otrzymuje wschodnią część Słowacji i Węgier, Ferdynand resztę Słowacji i zachodnie komitaty węgierskie.
1540 - Turcy opanowują środkowe Węgry ze stolicą Budą. Następuje podział królestwa: Zápolya utrzymuje Siedmiogród pod protektoratem tureckim, w środkowych Węgrzech rządzą Turcy, Słowacja i zachodnie Węgry pozostają w rękach Ferdynanda Habsburga. Arcybiskupstwo węgierskie przenosi się z Ostrzyhomia do Trnawy, Słowacja przejmuje większość funkcji państwa węgierskiego.
1549 - wschodnia część Słowacji przyjmuje luterańskie Confessio Pentapolitana, opracowane przez ucznia Lutra, rektora szkoły w Bardiejowie, Leonarda Stöckla. W początkach XVII w. utrwala się struktura kościoła ewangelickiego na Słowacji.
II połowa XVI w - początek rekatolizacji.
„1604”- wybucha protestanckie powstanie Štefana Bocskaya, który z poparciem trenczyńskiego żupana Štefana Illésházego i Turków opanowuje całą Słowację.
1606 - pokój wiedeński, który gwarantuje niekatolikom równouprawnienie. Pokój nie jest przestrzegany.
1619 - rebelia siedmiogrodzkiego księcia Gabora Bethlena przeciw Habsburgom. We wschodniej Słowacji walczy z polskimi oddziałami lisowczyków, popierającymi Habsburgów. Rok później Bethlen zostaje w Bańskiej Bystrzycy wybrany królem przez luteran.
1622 - Bethlen zawiera w morawskim Mikolovie pokój z Habsburgami, zrzekając się tytułu króla, dożywotnio zatrzymując jednak część wschodniej Słowacji.
1631-32 - powstanie chłopskie we wschodniej Słowacji, stłumione przez wojska siedmiogrodzkie.
1634 - Słowację zajmuje następny książę siedmiogrodzki, Juraj Rákóczy I, walczący z Habsburgami. Wojnę kończy pokój w Linzu w 1645 r.
1635 - w ramach rekatolizacji arcybiskup Peter Pázmány zakłada w Trnawie uniwersytet jezuicki.
1657 - królem Węgier zostaje cesarz Leopold I.
1657-60 - drugi słowacki uniwersytet powstaje w Koszycach.
1663 - Turcy najeżdżają ziemię słowacką, część kraju dostaje się pod okupację, nieudolna polityka władz wywołuje bunt ludności, kierowany przez palatyna F.Vesselényego.
1671 - powstanie zostaje krwawo stłumione.
1672 - kolejny bunt chłopski, tym razem na Orawie, kierowany przez szlachcica Gašpara Pika z Zemplina.
1678 - skutkiem bezwzględnej rekatolizacji jest następny bunt, tym razem kierowany przez Imricha Thőkőlego, popieranego przez Francję i Turcję oraz początkowo Polskę. Powstańcy zajmują niemal całą Słowację.
1681 - chcąc ułagodzić sprzyjających powstaniu protestantów, cesarz Leopold I na sejmie w Soproniu gwarantuje swobodę wyznania szlachcie i mieszczaństwu, obiecuje też zwrot zagrabionych protestantom kościołów. Powstanie Thőkőlego traci poparcie.
1682 - Thőkőly oddaje się w opiekę Turkom, którzy w Koszycach nadają mu tytuł węgierskiego króla.
1683 - Na Wiedeń kieruje się armia turecka pod przewodem Kary Mustafy. Król Polski Jan III Sobieski odstępuje od popierania Thőkőlego i za namową papieża podąża pod Wiedeń, gdzie pokonuje Turków. Thőkőly zostaje wyparty ze Słowacji, m.in. przez wojska Sobieskiego, których zwłaszcza litewska część mocno daje się we znaki ludności cywilnej Orawy i Poważa. Austriaccy generałowie likwidują resztki oporu powstańców Thőkőlego.
1687 - cesarski generał Anton Caraffa urządza "preszowskie jatki", nakazując stracić w Preszowie 24 obywateli, sprzyjających Thőkőlemu. Sejm w Bratysławie znosi zasadę elekcyjności tronu węgierskiego - odtąd pozostawać ma on dziedzicznie w rodzinie Habsburgów.
1699 - pokój w Karłowicach w Serbii kończy 150-letnie panowanie Turków na Węgrzech.
1703 - na czele kolejnego buntu, mającego podłoże tak ekonomiczne, jak i religijne, staje František II Rákóczy, żupan szaryski. Walki toczą się głównie na Słowacji.
1707 - Rákóczy na sejmie w Onodzie detronizuje Habsburgów, ale nie znajduje kandydata na tron.
1708 - klęska kuruców Rákóczego pod Trenczynem, w 1710 - w Romhány.
1711 - Rákóczy ucieka do Polski, pokój w Szatmár.
1769 - w Preszowie znajduje schronienie Rada Generalności Polskiej Konfederacji Barskiej. Wojska austriackie usuwają polskie załogi ze Spisza wcielając go do Węgier bez zwrotu zastawnego długu.
1772 - pierwszy rozbiór Polski. Do Austrii wcielona zostaje Galicja.

 

www.europaeische-aktion.org