Stalowa wieża wyciągowa szybu Krystyna dawnej KWK Szombierki

w Bytomiu od lat niszczeje. Na właściciela obiektu nałożona została symboliczna kara za brak prac remontowych. Chociaż wieża jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w mieście, władze Bytomia obecnie nie planują wykorzystać jej wizerunku w działaniach marketingowych.

Stalowa wieża obłożona cegłą powstała w latach 1927-1929. Szyb, nad którym stoi jest starszy, pochodzi z lat 1870–1873. Budowla ocalała po rozbiórce większości zabudowań KWK Szombierki, dokonanej pod koniec XX w. Niedługo potem trafiła do rejestru zabytków województwa śląskiego. Stało się to decyzją nr A/135/04 Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach z dnia 30 grudnia 2004 r. Ochronie podlega wieża wyciągowa szybu Krystyna przy ul. Zabrzańskiej 7 wraz z najbliższym otoczeniem oraz pozostałościami wyposażenia w postaci elektrycznej maszyny wyciągowej przedziału zachodniego oraz elektrycznej maszyny wyciągowej przedziału wschodniego. Sam szyb nie jest chroniony.

Właścicielem obiektu w momencie wpisania do rejestru zabytków była Bytomska Spółka Restrukturyzacji Kopalń Sp. z o.o., Zakład KWK Powstańców Śląskich – Bytom I, mieszczący się kilka kilometrów od szybu Krystyna. W lutym 2008 r. użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej oraz właścicielem budynku stała się spółka akcyjna Armada Development. Spółka ta nabyła także inne nieruchomości w dzielnicy Szombierki, tworząc tam pierwsze w mieście pole golfowe.

Spółka nieraz udostępniała teren przy wieży szybu Krystyna na organizację różnych imprez kulturalnych. Przykładowo w sierpniu 2013 r. ustawiono tam wielki ekran i do końca wakacji w każdy piątek wyświetlano seanse filmowe. W czerwcu 2017 r. natomiast przy szybie odbył się zlot pojazdów militarnych. Komentowano wtedy tę sytuację nieco z przekąsem, że to świetny pomysł, bo miasto wygląda, jak gdyby dopiero co front przez nie przeszedł, a na rozkopanych ulicach brakuje tylko barykad.

W 2017 r. odbył się nawet międzyszkolny konkurs plastyczny „Mój pomysł na zagospodarowanie szybu Krystyna”, zorganizowany przez dwie nauczycieli z bytomskiej Szkoły Podstawowej nr 3. Zwycięzcami zostali Amelia Sulewska ze SP 3 i Dawid Kaczówka ze SP 38. Dzieci proponowały m. in. przebudowę wieży szybowej w basen i poprowadzenie wokół jej elewacji zjeżdżalni wodnej, czy też utworzenie na fasadzie wielkiej ściany wspinaczkowej. Żaden z tych pomysłów nie został skierowany do realizacji.

Opuszczony budynek przyciągał uwagę różnych osób. O ile byli to nowożeńcy, przychodzący tu na sesję zdjęciową po ślubie, nie stanowiło to większego problemu. Ale w 2014 r. przyłapano złodziei, plądrujących wnętrze obiektu. Nie tylko oni przyczynili się do zniszczenia, spory udział miały warunki atmosferyczne i brak konserwacji. Stan estetyczny budynku wieży szybu Krystyna jest od dawna niezadowalający. Wybite szyby, puste oczodoły okien, dykta w miejscu szyb...

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach przeprowadził 4 czerwca 2019 r. kontrolę stanu zachowania obiektu oraz przestrzegania i stosowania przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.

W skutek tej kontroli 14 czerwca 2019 r. wydano zalecenia pokontrolne polegające na m.in. zabezpieczeniu odpadającej okładziny elewacyjnej, zabezpieczeniu otworów okiennych, uszczelnieniu dachy głównego, naprawie koryt odwadniających dachu, usunięciu zalegającego gruzu na stropach, zabezpieczeniu ciągów komunikacyjnych; dnia 17 września 2019 r. dokonano rekontroli na której stwierdzono niewykonanie większości zaleceń - informuje Mirosław Rymer, doradca prawny i rzecznik prasowy Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach.

W związku z takim stanem rzeczy, decyzją z dnia 16 grudnia 2019 r.  wymierzono spółce  karę pieniężną w wysokości 2 000 zł z powodu niewykonania zaleceń pokontrolnych. Dla firmy obracającej pokaźnymi środkami to symboliczna kwota. Łatwiej ją zapłacić, niż zlecić kosztowny remont. Z drugiej strony nie brak głosów, że gdyby wieża szybu Krystyna nie miała prywatnego właściciela, to już dawno rozszabrowaliby ją złomiarze. Niewiele też może pomóc miasto, które nie ma formalnych praw względem tego zabytku.

Budynek szybu Krystyna jest własnością osoby prawnej. Aktualny właściciel nabył nieruchomość w 2017 r., a obiekt nigdy nie był własnością gminy Bytom. Odnosząc się do wykorzystania Szybu Krystyna w działaniach promocyjnych miasta Bytomia, obecnie ze względu na stan obiektu i jakie statut prawny, gmina nie ma takich planów - informuje Tomasz Sanecki z Biura Prasowego Urzędu Miejskiego w Bytomiu.