na straży górniczej historii

 Zarząd ZGH Bolesław w Bukownie podjął decyzję, że mimo likwidacji kopalni Olkusz-Pomorzany, wieża szybowa Chrobry pozostanie na miejscu i dalej będzie górowała nad krajobrazem zachodniej części Olkusza. Tym samym będzie ona przypominać o wielowiekowej tradycji górniczej w rejonie miasta. Nieco inna przyszłość czeka wieżę Dąbrówka. Plan jest taki, aby przenieść ją na Pustynię Błędowską, gdzie ma stać się atrakcją turystyczną - poinformowały służby prasowe spółki. 

Plan likwidacyjny kopalni Olkusz-Pomorzany przyjęty w związku z zakończeniem wydobycia w 2020 r. z powodu wyczerpania złóż zakładał, że całe szyby – podobnie jak pozostała infrastruktura związana z kopalnią – zostaną zlikwidowane. Dość szybko wyklarował się pomysł na zagospodarowanie wieży szybowej Dąbrówka.

Władze gminy Klucze porozumiały się z władzami ZGH, aby było możliwe przeniesienie wieży na Pustynię Błędowską, która jest odwiedzana przez rzesze turystów każdego roku i mogłaby stanowić dodatkową atrakcję. Aktualnie tworzony projekt rozbiórki pozwalający zlikwidować wieżę i podzielić ją na segmenty, a potem odtworzyć na pustyni. Nieco inaczej potoczyły się losy Chrobrego. Żaden z samorządów nie wyraził woli, aby przejąć wieżę.

Widząc jednak wartość symboliczną wieży szybowej, władze spółki już dwa lata temu przesłały list do wojewody małopolskiego, marszałka województwa małopolskiego oraz władz samorządowych – Starostwa Powiatowego w Olkuszu i Gminy Olkusz, w którym przedstawiono propozycję nieodpłatnego przekazania wieży szybowej Chrobry wraz z wydzielonym terenem oraz drogą dojazdową przy ulicy Wspólnej. Mimo tych starań i nacisków społecznych, żaden z samorządów propozycją nie był zainteresowany. Nie padł też żaden konkretny i możliwy do realizacji pomysł zagospodarowania tego obiektu.

Wielowiekowe tradycje górnictwa rud cynkowo-ołowiowych w rejonie olkuskim sięgają co najmniej XII wieku i były nieprzerwanie kontynuowane aż do czasów współczesnych przez kopalnie Bolesław, Olkusz i Olkusz-Pomorzany. Po wyczerpaniu złóż i zamknięciu tej ostatniej kopalni stały się już historią. Widocznym z daleka śladem tej działalności na powierzchni była właśnie wieża Chrobry.

- Oczekiwania lokalnej społeczności były jednoznaczne – wieża szybowa Chrobry powinna zostać, ponieważ jest symbolicznie ważna dla mieszkańców, spośród których wielu było przecież zawodowo związanych z górnictwem i naszą firmą. Chociaż nie ma żadnego uzasadnienia ze strony technicznej, aby zostawiać ten obiekt po zamknięciu kopalni, zrobiliśmy co w naszej mocy, aby mimo tego wieża pozostała. Chociaż żaden z samorządów nie chciał bezpłatnie przejąć wieży jako symbolu dziedzictwa górniczego, byliśmy mocno zdeterminowani, aby znaleźć rozwiązanie. Zrezygnowaliśmy z planów jego rozbiórki, ponieważ uznaliśmy, że za pozostawieniem wieży przemawiają inne względy, nie mniej ważne, i to one ostatecznie wzięły górę. Cały ciężar organizacyjny i finansowy wzięliśmy na siebie ponieważ czujemy, że lokalna społeczność i jej odczucia związane z przyszłością wieży szybowej są dla nas bezdyskusyjnie wielką wartością – mówi Bogusław Ochab, prezes ZGH Bolesław w Bukownie, cytowany w komunikacie spółki.

Na powierzchni ziemi pozostanie sama wieża szybowa, która zostanie odpowiednio zabezpieczona, zakonserwowana i oświetlona, aby cieszyła oczy mieszkańców i zwracała uwagę osób przejeżdżających drogą krajową. Zlikwidowane natomiast zostanie nadszybie, czyli zabudowania między powierzchnią ziemi a wieżą. Ze względów estetycznych rozebrane zostaną także niektóre elementy wieży szybowej. Finał prac przewidziany jest na pierwsze półrocze 2025 r. Koszty projektu i jego realizacji pokryte zostaną wyłącznie ze środków spółki.

Wieża szybowa jest częścią szybu, który nazwano Chrobry. Podobnie jak szyby Dąbrówka i Mieszko był wykorzystywany do wydobywania na powierzchnię ziemi urobku z kopalni Pomorzany, która rozpoczęła działalność w 1974 r. i w ciągu 46 lat wyjechało z niej ponad 90 mln t rudy. Szyb Chrobry był szybem dwuprzedziałowym wyposażonym w rurę o średnicy 7,5 m.

Jak tłumaczy znawca historii górnictwa Jan Ryszard Chojowski, 54-metrowa dwuzastrzałowa wieża szybowa przejmowała obciążenia od lin wyciągowych i przenosiła je na fundamenty oraz zapewniała pionowy ruch klatek w szybie. Chrobry wyposażony został w dwa wyciągi: klatkowy i skipowy (do transportu urobku). Urządzenie wyciągowe skipowe kopalni Pomorzany było jednym z najbardziej obciążonych urządzeń tego typu pracujących w przemyśle wydobywczym. Wieża pomalowana jest na tradycyjny dla takich konstrukcji kolor niebieski i bez wątpienia stanowi znak rozpoznawczy przemysłu górniczego.

ZGH Bolesław od dawna angażuje się w lokalne inicjatywy w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu i inicjuje działania ważne dla miejscowej wspólnoty. Troska o dziedzictwo i zachowanie w pamięci tradycji górniczych są ważnym filarem tych inicjatyw. Przykładem jest m.in. Kopalnia Wiedzy o Cynku – nowoczesna i multimedialna ekspozycja, w której odwiedzający mogą poznać historię górnictwa. Ponadto powołana przez zarząd spółki Fundacja ZGH regularnie wydaje publikacje i organizuje wydarzenia przybliżające mieszkańcom i turystom wielowiekowe dziedzictwo górnicze rejonu i popularyzuje historię wydobycia rud. Pozostawienie wieży szybowej jest kolejną inicjatywą, dzięki której pamięć o górniczej przeszłości będzie mogła trwać przez kolejne dekady.